Czy najpopularniejsze języki świata to te najbardziej wpływowe?
Szacuje się, że w obecnych czasach ludzkość używa od 6 do 7 tys. języków. Nie można ustalić jednej, konkretnej liczby, gdyż językoznawcy nie mają wypracowanych jasnych kryteriów klasyfikacyjnych, które pozwalają na bezsporne oddzielenie niektórych dialektów od języków. Zdecydowana większość języków istnieje wyłącznie w formie ustnej i nie posiada swego zapisu. Ponad połowa światowej populacji jest wielojęzyczna (używa na co dzień minimum dwóch języków), co jeszcze bardziej wpływa na różnorodność lingwistyczną. W Europie mówi się w 225 rodzimych językach i stanowi to ledwie około 3% ogólnej liczby wszystkich. Pod tym względem prym wiodą Afryka i Azja, gdzie występuje największe zróżnicowanie językowe. Wśród tej ogromnej ilości języków istnieją takie, które z racji swego zasięgu, liczby użytkowników oraz jakości przekazywanych komunikatów można uznać za wpływowe, czyli oddziałujące na inne języki oraz kultury.
Wpływowość danego języka uwarunkowana jest wieloma przyczynami. Oczywiście jedną z głównych jest liczba jego użytkowników, choć jak twierdzi językoznawca David Crystal, to czy dany język można uznać za wpływowy nie zależy od liczby osób, które się nim posługują, ale od tego kim ci ludzie są i co mają do przekazania. Siłę oddziaływania języków postanowili zbadać naukowcy skupieni wokół projektu Global Language Network i właśnie ich przedstawicielem jest cytowany Crystal. Uczeni wzięli pod uwagę trzy rodzaje wykorzystania języka: aktywność w jednym z globalnych mediów społecznościowych (Twitter), działalność najpopularniejszej encyklopedii internetowej (Wikipedia) oraz przekłady książek ( ok. 2,2 mln pozycji z listy UNESCO). W każdej z tych dziedzin zwracano uwagę na to jaki rodzaj informacji jest przekazywany w danym języku (chodziło tu przede wszystkim o ich różnorodność i jakość), kto ze znanych i wpływowych osobistości światowych posługuje się danym językiem i wreszcie z jakiego języka dokonuje się najwięcej tłumaczeń na inny i odwrotnie.
Język angielski, język mandaryński, język chiński? Który z języków obcych jest tym najbardziej wpływowym?
Jak łatwo się domyślić bezapelacyjnym zwycięzcą w każdej z wyżej wymienionych kategorii okazał się język angielski. To angielski jest językiem najważniejszych ludzi we współczesnym świecie niezależnie od tego skąd się wywodzą i w jakim języku mówią na co dzień. Wcale nie trzeba być Anglosasem aby posługiwać się angielskim, czego dowodzi aktywność osób różnych narodowości na Twitterze oraz ilość haseł utworzonych w tym języku w wikipedii. Zarówno w dyplomacji, czyli wśród ludzi decydujących o losach świata, jak i w nauce oraz kulturze angielski odgrywa główną rolę. Również jeśli idzie o książki to z angielskiego i na angielski jest najwięcej przekładów. Przy tłumaczeniach warto zatrzymać się dłużej. Badanie GLN pokazało, że istnieje kilka języków pełniących rolę pośredniczącą między angielskim a innymi językami. I tak na przykład język rosyjski jest pomostem dla abchaskiego, turkmeńskiego, kirgiskiego, gruzińskiego, kałmuckiego, azerskiego i wielu innych, które kiedyś były związane historycznie i kulturowo ze Związkiem Radzieckim. Z kolei w przypadku francuskiego zależność ta zachodzi z językami państw będących dawniej w strefie wpływów kolonialnych Francji. Ciekawostką jest, że zgodnie z raportem GLN język polski jest pośrednikiem dla języka słowackiego, co należy rozumieć w ten sposób, że istnieje większe prawdopodobieństwo, iż książka z angielskiego zostanie przełożona najpierw na polski, a potem na słowacki, niż bezpośrednio z języka Szekspira na język naszych południowych sąsiadów. Trzeba przyznać, że jest to zależność zadziwiająca i trudno ją sobie racjonalnie wytłumaczyć.
Najczęściej używane języki świata – jak kształtuje się zainteresowanie językiem chińskim, francuskim, hiszpańskim wśród języków obcych?
Analizując zawartość badań można pokusić się o stworzenie rankingu wpływowych języków. Jak już zostało wspomniane liderem jest angielski, którego użytkowanie przypisuje się 500 milionom ludzi. Drugie miejsce zajmuje, będący swego czasu językiem o największym prestiżu, francuski. Kolejna pozycja przypada językowi hiszpańskiemu (język hiszpański użytkuje ponad 400 milionów ludzi), który wciąż zdobywa nowe terytoria i może pochwalić się tak dużą liczbą użytkowników. Czwarty na liście jest łączący świat islamu język arabski i w tym przypadku również można mówić o ciągłej ekspansji. Następny, czyli chiński (konkretnie język mandaryński) jest językiem o największej ilości użytkowników (prawie miliard), ale ponieważ niezwykle trudno go opanować używany jest tylko wśród ludności chińskiej skupionej w południowo-wschodniej Azji.Warto wiedzieć, że język chiński to tak naprawdę zbiór wielu dialektów, charakterystycznych dla danych regionów. Samo zainteresowanie językiem chińskim w szkołach wyższych notuje tendencję wzrostową. Inne wpływowe języki (kolejne najczęściej używane języki świata)to rosyjski, portugalski, niemiecki, japoński i zamykający pierwszą dziesiątkę hindi. Pierwsze trzy charakteryzuje duży zasięg terytorialny, a w ostatnich dwóch mówi razem kilkaset milionów ludzi.
A jakby spróbować określić liczbę języków świata?
Warto pamiętać, że powyższe zestawienie ma charakter umowny i stanowi bardziej ciekawostkę niż naukową analizę. Mimo to nie sposób nie zauważyć, że we współczesnym świecie języki odgrywają ogromnie ważną rolę. Ich bogactwo połączone z wszechobecną potrzebą komunikacji rysują przed zawodem tłumacza wspaniałe perspektywy. A tłumaczenie jako takie powoli staje się niezbędnym elementem życia każdego z nas.
