Święty tłumacz Hieronim

Autor: abctlumaczenia
Data publikacji:
Hieronim

Nie wszyscy wiedzą, że przypadający 30 września Międzynarodowy Dzień Tłumacza to równocześnie data śmierci patrona tłumaczy św. Hieronima. W ten sposób ONZ postanowiła upamiętnić postać wybitnego kapłana, uczonego, eremity i autora pierwszego ujednoliconego łacińskiego tłumaczenia Biblii. Żyjący na przełomie III i IV w. naszej ery Hieronim stworzył przekład, który od swego powstania, aż do czasów obecnych wywiera olbrzymi wpływ na szeroko pojętą kulturę Zachodu.

św. Hieronim

św. Hieronim

Urodził się w Strydonie, na terenach dzisiejszej Chorwacji. Dokładna data nie jest znana, przyjmuje się dwie możliwe: 331 lub 347 rok. Wychowywał się w bogatej rodzinie, która zapewniła mu staranne wykształcenie. Jako nastolatek trafił do Rzymu, gdzie pod okiem uczonego Donata zgłębiał tajniki języka łacińskiego, zarówno od strony gramatyki i retoryki, ale też podziwiając i analizując walory artystyczne klasycznych dzieł literackich. Od tej pory zamiłowanie do sztuki pisarskiej i filozofii będzie mu towarzyszyć przez całe życie.

Życie Hieronima to ciągłe poszukiwanie swojego miejsca i roli w świecie. Zanim trafił na pustynię niedaleko Betlejem, gdzie spędził ostatnie trzydzieści kilka lat życia odwiedził wiele miejscowości i zajmował się różnymi rzeczami. Studiował w Rzymie, był urzędnikiem w Trewirze, następnie przyjął święcenia kapłańskie w Antiochii i udał się na pustynie Syrii by wieść żywot pustelnika, pielgrzymował do Ziemi Świętej i Egiptu, wracał do Rzymu, podczas soboru odwiedził Konstantynopol, można powiedzieć, że zjechał cały ówczesny świat. W tym czasie zmieniały się też jego upodobania naukowe, z roku na rok ograniczał swoje zainteresowania klasyczną literaturą i coraz bardziej poświęcał się studiom nad Pismem Świętym. Z tego powodu rozpoczął naukę języka hebrajskiego i po latach opanował go w najwyższym, niedostępnym do tej pory żadnemu uczonemu chrześcijańskiemu, stopniu. Mając na uwadze pracę nad Biblią szlifował również znajomość greki.

W 382 roku papież Damazy I zlecił Hieronimowi pracę nad tłumaczeniem Pisma Świętego. W tamtym czasie nikt nie kontrolował łacińskich przekładów Biblii i istniało wiele, zupełnie od siebie różnych tłumaczeń, których treść często wykluczała się wzajemnie, dlatego dla dobra kościoła i wiernych należało stworzyć jednolity przekład całej księgi. Jak powszechnie wiadomo Stary Testament był napisany w językach hebrajskim i aramejskim, ale w świecie chrześcijańskim funkcjonował jego grecki przekład tzw. Septuaginta i to na niej opierano dotychczasowe tłumaczenia łacińskie. Hieronim postanowił to zmienić i za tekst wyjściowy posłużył mu hebrajski oryginał. Zapłacił za to sporą cenę, gdyż zarówno jemu współcześni, jak i późniejsi krytycy tak radykalne odejście od Septuaginty uważali za wielki błąd. Z kolei tłumacząc Nowy Testament starał się nie ulegać pokusie nadmiernego estetyzowania języka stawiając na prostotę i wierność przekładu. Zmienił też kolejność ewangelii, z preferowanej dotychczas zachodniej (Mateusz – Jan – Łukasz – Marek), na typową dla greckich rękopisów ( Mateusz – Marek – Łukasz – Jan). Tłumaczenie Hieronima zyskało nazwę Wulgaty (z łaciny versio vulgata, czyli przekład rozpowszechniony) i było jednym z największych, jeśli nie największym osiągnięciem sztuki translatorskiej na wiele setek lat. W 1545 roku na jednym z soborów (w Trydencie) tłumaczenie Hieronima zostało uznane za jedyny autentyczny tekst Pisma Świętego w Kościele rzymskokatolickim. Przekład ten wywarł ogromny wpływ na cywilizację chrześcijańską zachodnią odciskając piętno na literaturze, muzyce, sztuce, a także na wielu dziedzinach życia codziennego. Warto wspomnieć o tym, że tekst Wulgaty jako pierwszy w historii ukazał się drukiem pod nazwą Biblii Gutenberga.

Dorobek zmarłego w 420 roku Hieronima ze Stydronu zawiera liczne komentarze biblijne, pisma historyczne, bogaty zbiór listów o różnorodnej tematyce, a także polemiczne pisma teologiczne. Przez całe życie cechowały go niezwykła pracowitość, głód wiedzy, wielka erudycja, a nade wszystko umiłowanie Pisma Świętego. Ze względu na te cechy i powstały po śmierci kult jego osoby Hieronim został kanonizowany, a następnie uznany Doktorem Kościoła, czyli takim świętym, który wniósł znaczący wkład w zrozumienie nauki Boga i powiększył bogactwo duchowe kościoła. Nie trzeba tłumaczyć, że jego największym osiągnięciem był przekład Biblii, który dał mu niezbywalne miejsce w historii świata, a także silną pozycję w życiu pozaziemskim. Pamiętajmy o tym kiedy 30-go września będziemy w swoim biurze tłumaczeń pili symboliczną lampkę szampana.

Potrzebujesz przetłumaczyć dokument?

W ofercie: Darmowa Wycena